غدد مترشحه داخلي – 2

يكي از اسرار آميز ترين خواص شيميائي غده هيپوفيز هرمون رشد آن است : كوتوله سيرك مقدار كمي از اين هرمون دريافت كرده ، در حاليكه يك فرد غول پيكر مقدار زيادي از اين هرمون دريافت نموده است . در تحت تأثير اين ماده نيرومند ، موشهاي آزمايشگاهي تا دو برابر اندازه معمولي رشد كرده اند . اين هرمون بهمين علت در كودكانيكه داراي رشد كندي هستند مورد استفاده قرار ميگيرد .
غده هيپوفيز نقش عمده اي را در فرايند تولد دارد . بعد از بدنيا آمدن نوزاد مقدار بسيار جزئي هرمون ترشح ميكند كه موجب انقباض رحم ميگردد كه يكي از عوامل ايمني براي جلوگيري از خونريزي بعد از زايمان است كه بطور طبيعي انجام ميگيرد. كمي بعد از تولد نوزاد، اين غده يكي از مواد شيميائي خارق العاده ايكه تاكنون كشف شده است ترشح ميكند . اين ماده پرولاكتين است كه موجب تحريك پستان مادر براي ترشح شير ميگردد.
اغلب متخصصان غدد مترشحه داخلي معتقد هستند كه غدد فوق كليه بعد از غده هيپوفيز مهمترين غدد مترشحه داخلي ميباشند . اين غدد برنگ زرد مايل به قهوه اي است كه مانند يك كلاه سه گوش ميباشد و در روي كليه ها قرار دارند . خونيكه وارد اين غدد ميشود اهميت آنرا مشخص مينمايد بدينمعني كه در هر يك دقيقه شش برابر وزن خود خون دريافت ميكنند .
بعلت نقشي كه اين غدد در آماده كردن ما براي موارد اضطراري دارند ، آنها را غدد « جنگ و گريز » ناميده اند . مثلاً مرديكه خودش شديداً صدمه ديده است براي نجات ديگران بطرف هواپيمائي كه در شعله آتش قرار دارد ميدود. ترشح اين غدد موجب ميشود كه انرژي لازم را در اينگونه موارد به فرد بدهد . در مواقع فشار رواني ، هرمونهاي مترشحه اين غدد ممكن است ده برابر حالت عادي گردد . بعبارت ديگر ميزان ضربان قلب و تنفس را تند تر مينمايد ، گلوكز انررژي زاي خون را افزايش ميدهد. با توجه باينكه معلوم نيست كه در مقابله اي كه فرد انجام ميدهد چه خواهد شد ، غدد فوق كليه براي موارد اضطراري موجب ميگردند كه زمان انعقاد خون كمتر شود تا در صورتيكه در موقع ستيز زخمي وارد شود خون كمتري بهدر رود .
بيشتر از چهل هرمون و يا مواد شبيه هرمون توسط غدد فوق كليه ترشح ميگردد. يكي نمكهاي معدني را در بدن كنترل ميكند و ديگري نيز اعمالي شبيه به آن انجام ميدهد .
غدد فوق كليه هرمون جنسي نيز ترشح ميكنند . اما احتمالاً مهمترين هرمونيكه توسط غدد فوق كليه ترشح ميگردد آنهائي هستند كه از خانواده كورتيزن هستند . هرمونهاي مصنوعي شبيه به آنها ساخته شده است كه عليه صد ها بيماري بطور موفقيت آميز مورد استفاده قرار ميگيرد.
غدد تيروئيد كه شبيه پروانه هستند نزديك دهانه ناي قرار گرفته اند ، عمل آنها مانند گاز اتومبيل است . ترشح اين غده موجب فعاليت زياد و كم بدن ميگردد . اگر ما در دنيائي از تنبلي خمار آلودگي و يا نيمه زنده اي باشيم و يا اينكه در دنيائي پر از جنب و جوش و پر تحرك زندگي كنيم اين امر مربوط به چگونگي و مقدار ترشحات غده تيروئيد ميگردد. ترشحات اين غده در حالت عادي بالغ بر 2800/1 اونس ( برابر با 36 گرم ) در روز است .
با بالا رفتن سن فعاليت غده تيروئيد كمتر ميشود و بهمين علت است كه مادر بزرگ و پدر بزرگها براي گرم كردن خود بيشتر به بخاري نزديك ميشوند، چون بدن سالخوردگان باندازه كافي حرارت توليد نميكند و يا اينكه زن جواني نميتواند بچه دار شود، چونكه فعاليت هاي بدني او بعلت كم كاري غده تيروئيد كند شده است . دراينگونه موارد قرص هاي هرموني ممكن است كه فعاليت هاي حياتي را سريعتر نمايند.
از طرف ديگر ممكن است كه غده تيروئيد بيش از اندازه پركار باشد و در نتيجه غذا ها را براي توليد انرژي خيلي سريع بسوزاند كه نتيجه اش اشتهاي فراوان ، طپش زياد قلب ، بالا رفتن فشار خون ، رعشه ، عرق زياد ، عدم تحمل گرما ميباشد. در اينگونه موارد عمل جراحي ، بكار بردن يد راديو اكتيو يا داروهائيكه اثر آرام بخش را داشته باشند ميتوانند مؤثر باشند .
در مورد غدد جنسي ، اول تخمدان زن را كه بشكل زردآلو در دو طرف پائين شكم قرار گرفته اند در نظر بگيريد . اين غدد دو نوع هرمون ترشح ميكنند . در تحت تأثير يكي از آنها ، استروژن تخمدانها در هر ماه يك سلول تخم توليد ميكنند . بمحض اينكه تخم از تخمدان خارج شد ، هرمون دوم ، پروژسترون ، موجب ميگردد كه رحم آرامش پيدا كرده مكان امني براي زندگي جديد در صورت بارور شدن تخم بشود .
تحقيقات اخير مؤيد حقايق اعجاب آور اعمال حيرت آور ترشحات اين غدد ميباشد. مثلاً شواهدي موجود است كه مقداري از اين هرمون ممكن است كه سخت شدن سرخرگها را در مردان و زنان رفع نمايد . اين هرمونها در دنياي حيوانات نيز مورد استفاده ميباشند . يك گوسفند درحالت عادي در هر سال فقط داراي يك بره ميشود ، آنهم در بهار. با استفاده از هرمون تخمدان جنس ماده موجب ميشود كه گوسفند در پائير هم آبستن شود و در نتيجه در سال دو بره بدنيا آورد و فرآورده گوشت دو برابر شود .
قدما اهميت بيضه ها را در جنس نر ميدانستند . برداشتن بيضه ها در يك گاو نر وحشي موجب رام شدن وي خواهد شد ، و يك خروس جنگي را بيك خروس سربزير و يك مرد زن پرست قوي را تبديل به يك خواجه حرم سرا نمايد. بيضه ها هرموني بنام تستوسترون ترشح مينمايند كه سواي عمل تناسلي نقش مهمي در اقتصاد بدن دارد . مثلاً بنظر ميرسد كه نقش مهمي در مصرف پروتئين هاي مهم داشته باشد . مقدار بسيار جزئي از آن اشتها و سلامت سالخوردگان را بهبود ميبخشد . همين هرمون موجب ميگردد كه شكستگي استخوان سريعتر التيام يابد . در زنان تستوسترون موجب جلوگيري خونريزي رحم ميشود .
تقريباً با اطمينان ميتوان ادعا كرد كه هرمونها خيلي از معما هاي بيماري هاي امروزه را حل كرده اند . و همچنين دانشمندان معتقدند كه آنها ميتوانند خيلي از مسائل نامفهوم و لاينحل فردا را نيز حل نمايند . مثلاً مسئله سالخوردگان را در زندگي كردن بهتر و تحرك بيشتر حل نمايد .

Post a Comment