دريچه معده سنت مارتين -1
Richard Match

در ماه جون سال 1822 شكارچيان پوست خز يك روز مست و لايعقل در مكاني در جزيره ماكيناك دور هم جمع شده بودند . تفنگي تصادفي در ميرود و مرد جوان كانادائي مورد اصابت گلوله قرار ميگيرد و در حاليكه شكاف بزرگي در پهلويش ايجاد ميشود بر زمين در ميغلتد .
پزشكي را كه در پانصد كيلومتري آن محل ساكن بود براي معالجه او ميآوردند . اين پزشك بنام دكتر ويليام بومونت سي و هفت ساله و پزشك ارتش بود. اين پزشك بمحض ديدن بيمار تير خورده متوجه ميشود كه معده او كه كاملاً از حفره ايجاد شده معلوم بود مشغول كار كردن ميباشد . اين اولين باري بود كه پزشكي معده انساني را در حال كار كردن مشاهده ميكرد و همين امر انقلابي در پزشكي ايجاد نمود و موجب گرديد كه اطلاعات جديدي در مورد هضم غذا و كشفيات ديگري نصيب علم پزشكي شود .
تير تفنگ موجب شده بود كه حفره اي باندازه يك كف دست در پهلوي آن مرد كه نامش سنت مارتين بود ايجادشود . قسمتي از معده اش بيرون زده پاره شده بود . دكتر بومونت بعد ها نوشت كه :« هيچ باورم نميشد كه آن بيمار زخمي بتواند بيش از بيست دقيقه طاقت آورده زنده بماند . »
سنت مارتين تير خورده يك جوان كرجي ران بود و مردم او را فردي بي دست و پا و موذي ميدانستند كه در خوردن مشروب اسراف ميكرد . دكتر بومونت با تعجب متوجه شد كه آن جوان تيره چهره و پر طاقت سخت به زندگي چنگ زده و آنرا رها نميكند . تقريباً بعد از يكسال بافتهاي سالم و جديدي اطراف آن حفره تشكيل شد . بيمار سرسختانه با هر گونه عمل جراحي و حتي بخيه زدن آن معده پاره مخالفت ميكرد . در تمام اين مدت سنت مارتين هيچگونه دردي در معده اش و حتي حالت تهوعي احساس نميكرد.
معده پاره شده سنت مارتين بجاي اينكه بجاي خود برگردد به لبه زخم خارجي اش چسبيد، درست مثل اينكه لبه جيب شلوار به كت وصل شود . پزشكان اينگونه حفره ايجاد شده در معده را فيستول معدي مينامند . از قضا يك لايه داخلي از معده روي حفره مذكور تا خورد و درست مانند يك شير كه چكه نميكرد عمل نمود . اين لايه را ميتوانستند بآساني از خارج با انگشت مياني دست كنار زنند . بدينمعني كه براي هميشه در آنجا حفره اي ماند كه پزشكان ميتوانستند بآساني انگشت خود را داخل معده او نمايند.
بعد از دو سال ، سنت مارتين كه با سمت خدمتكار در خانه دكتر بومونت مشغول كار شده بود در حال خوردن ميوه خام بمقدار زياد بود . يك روز دكتر بومونت وقتي ميخواست فيستول او را بپوشاند براي چند لحظه اي از روي كنجاوي بداخل معده او نظري افكند و چنين نوشت : وقتيكه سنت مارتين به پهلوي راستش ميخوابد ، من ميتوانم مستقيماً عمليات هضم غذا را در معده او مشاهده كنم .»
دكتر بومونت دانست كه فيستول معده سنت مارتين چون پنجره اي است كه بطور معجزه آسائي در معده يك شخص سالم و فعال ايجاد شده است. از همين پنجره بود كه بشر توانست كليد معمائي را كه قرنها در حل آن عاجز مانده بود كشف نمايد . و بشر توانست بفهمد كه چگونه غذا در معده خرد ميشود و آنرا به اصل مواد تجزيه مينمايد تا بدن بتواند آنها را مورد استفاده قرار دهد.
همچنين كشف گرديد كه معده انسان ماده عجيبي ترشح ميكند كه در قرن پيش دو دانشمند يكي ايتاليائي بنام اسپانزاني و ديگري فرانسوي بنام ريمور آنرا مورد بحث قرار داده بودند . اسپانزاني با بلعيدن اسفنجي كه به نخي بسته شده بود توانست شيره معدي را بدست آورد . او مدعي شد كه مايع بدست آمده خاصيت و نيروي شيميائي تحليل مواد را دارد و آنرا « شيره معده» ناميد. در سال 1824 يك دانشمند انگليسي بنام پرات مدعي شد كه از معده حيواني كه تازه كشته شده بود اسيد كلريدريك استخراج نموده است . اما خيلي از دانشمندان آن زمان ادعاي او را مورد تمسخر قرار دادند چون مدعي بودند كه بافت زنده نميتواند اسيدي قوي مثل اسيد كلريدريك كه قابليت تحليل سخت ترين مواد را دارد ترشح نمايد .
دكتر بومونت در حاليكه با گرما سنج خود ديواره فيستول معده سنت مارتين را كنار ميزد ميتوانست داخل « لوله آزمايش انسان » را كه عمق آن سيزده الي پانزده سانتيمتر بود تماشا كند . ديواره معده برنگ صورتي كم رنگ ، صاف و مخملي شكل و لايه اي از مايع مخاطي آنرا پوشانيده بود . بومونت مقداري خرده نان را از حفره بداخل معده فرو كرد . بمحض وارد شدن خرده نانها در معده رنگ صورتي ديواره معده روشن تر شد و صد ها قطره ريز از مخاط معده ترشح و داخل معده روان شدند . اين همان چيزي بود كه دانشمند ايتاليائي آنرا « شيره معدي » ناميده بود ، ولي آنطور كه او عنوان كرده بود خنثي نبود بلكه همانطور كه پرات متذكر شده بود مزه اسيد كلريدريك ميداد .
صبح روز بعد دكتر بومونت بكمك لوله لاستيكي مقداري از آن شيره معدي را وارد شيشه كوچك آزمايشگاهي نمود . يك قطعه گوشت گاو پخته شده را در آن مايع بيرنگ انداخت و آنرا تا درجه حرارت معده سنت مارتين گرم نمود . گزارشي كه دكتر بومونت از نتيجه اين آزمايش داد قاطع ترين اطلاعاتي بود كه تا آن موقع در مورد عمل هضم معدي داده شده بود . در يادداشت بومونت آمده بود كه :‌ « در مدت چهل دقيقه عمل هضم شروع شد و سطح گوشت تغييراتي نمود و در مدت دو ساعت تمام ساختمان سلولي از بين رفته ، رشته هاي عضلاني باقي مانده بودند كه جدا از يكديگر و ول شده بودند . چهار ساعت بعد تقريباً همه آنها هضم شده بودند و فقط مقدار جزئي از رشته ها باقي مانده بود كه بعد از ده ساعت ديگر هيچ چيزي از گوشت باقي نمانده بود .»
هيچ ماده ديگري كه دكتر بومونت مورد آزمايش قرار داد اينگونه گوشت را در خود حل نكرده بود . بومونت اظهار نمود كه: « شيره معدي تحليل برنده ترين مايع حلال در طبيعت است . حتي سخت ترين استخوان هم نميتواند در مقابل اين حلال قوي مقاومت نمايد چون بعد از يك ماه استخوان محكم دنده خوك كه در شيره معدي گذاشته شده بود كاملاً حل شده بود . »
ادامه دارد

Post a Comment