همين امر نيز در مورد غذاي مسموم صدق ميكند : بدن بشدت از خود بازتاب نشان ميدهد كه اغلب توأ م با درد است و سعي مينمايد هرچه زودتر خود را از ماده سمي خلاص كند و اين روده است كه اغلب بيشترين بازتاب را نشان ميدهد و حال بهم خوردگي را نبايد تقصير معده دانست .
برخلاف عقيده عموم ، معده در پشت قسمت صاف شكم قرار ندارد بلكه در پشت آخرين دنده ها جاي گرفته است و كمي از مركز بطرف چپ متمايل است .
هنگاميكه معده خالي است مانند بادكنك بي بادي از مري آويزان است و اندازه آن از رأس تا انتها ( از انتهاي مري تا جائيكه به روده متصل ميشود ) ، ممكن است معادل چهل سانتيمتر باشد وقتيكه اوضاع بر وفق مراد باشد و غذاي كافي براي هضم وجود داشته باشد منقبض ميكردد و تقريباً بشكل لوبيا ميگردد و ممكن است كه فقط بيست سانتيمتر طول و نه سانتيمتر عرض پيدا كند .
قبل از اينكه يك لقمه غذا به معده برسد معمولاً شروع به پيچ و تاب خوردن ميكند و شيره معدي را ترشح مينمايد . خواه غذا در راه باشد يا نباشد ، معده در هر سه يا چهار ساعت بطور غير عادي منقبض ميگردد و موجب احساسي ميگردد كه به آن گرسنگي ميگويند .
جالب توجه ترين چيز در مورد معده شيره آن ميباشد كه يكي از تركيبات معروف آن اسيد كلريدريك قوي است . هنگاميكه غذا با اين اسيد و شيره معدي مخلوط شد و با حركات معده خرد گرديد سخت ترين گوشتها حل ميشود و قسمي خمير نرم خاكستري رنگ ميگردد كه شيم [*]ناميده ميشود . آنزيم هائي كه در شيره معدي وجود داردند موجب فروپاشي شيميائي ميگردند .
مسأله اين است كه چرا معده در شيره خود هضم نميشود ؟ بنظر ميرسد ك پاسخ اين سئوال اين باشد كه عشاء مخاطي كه سطح معده را پوشانيده است جلوگيري از اين امر ميكند . اين غشاء مخاطي موجب رد فرضيه هاي مربوط به « غذا هاي سوزش آور» ميگردد. هر چيزي كه ما بعنوان غذا از مري خود به معده ميفرستيم حتي ادويه كاري ، سركه ، ماهي دودي ، همانقدر سوزش آور است كه شيره معده ما . آزمايشات نشان داده است كه غشاء مخاطي معده همانطور كه زره محكمي در برابر شيره معدي است در مقابل غذا هاي تند و سوزش آور نيز سد محكمي ميباشد .
با وجود نقش پيچيده معده دانشمندان هنوز نميدانند كه معده تا چه حد مهم است . بعضي ها بعد از عمل معده و برداشتن آن توانسته اند بدون معده بزندگي خود ادامه دهند . هزاران نفر كه در اثر سرطان معده تمام معده خود را از دست داده اند تحت مراقبت شديد پرشكي بزندگي خود ادامه داده اند .
در ميان تمام بيماري هاي معده شايع تر از همه زخم معده ميباشد ولي آنچنان كه بايد مهم تلقي نميگردد . اين بيماري را پزشكان معتقدند كه در اثر فشار روحي ايجاد ميگردد. زخم معده شبيه جراحاتي است كه گاهي ما در دهانمان پيدا ميكنيم . قطر اين زخمها معمولاً بين پنج ميليمتر تا دو سانتيمتز است و در بسياري از موارد توأم با درد شديد بين سينه و ناف ميباشد .
بعضي از زخمهاي معده در خود معده ايجاد ميشود . اما اغلب اين زخمها در اثني عشر كه بين روده كوچك و معده قرار دارد ديده ميشود و معتقد هستند كه اين زخمها توسط فعاليت هاي معده ايجاد ميگردد. بدينمعني كه معده شخصي كه زخم شده است بيش از حد فعال ميباشد ، يعني شيره معدي و انقباضات بيشتري دارد . اين انقباض ها موجب ميگردد كه باب المعده مكرر باز شود و مقدار زيادي اسيد معدي وارد اثني عشر گردد. از آنجائيكه اثني عشر هيچگونه ديواره محافظ براي مقابله با اسيد معدي ندارد لذا اسيد وارده موجب خواهد شد كه ديواره آنرا خورده زخم نمايد .
دو راه براي مقابله با زخم معده وجود دارد . يكي اين است كه فعاليت بيشت از حد معده را بكمك جراحي ، دارو ، اشعه ايكس يا روان درماني تعديل كرد . راه ديگر اين استكه نگذاريم اسيد معده ديواره اثني عشر را بسوزاند ( البته در صورتيكه علت زخم در اثر اسيد معده باشد ) و اين راه بدينصورت است كه حتي الامكان مرتباً به معده غذا برسانيم تا اثر اسيد وارده كمتر شود . مدتها بر اين عقيده بوده اند كه بهترين غذا براي كسانيكه زخم معده دارند غذائي سبك مثل شير است . در بررسي هائي كه در سالهاي اخير بعمل آمده است ثابت شده است كه بيماراني كه بطور مكرر غذاي معمولي به آنان داده شده است بيشتر نسبت به آنان كه غذاي سبك تر خورده اند بهبود يافته اند .
امروزه به بيمارن مبتلا به زخم معده توصيه ميشود كه تقريباً هرچه را دوست دارند بخورند بجز ميوه خام با هسته و غذا هاي پر ادويه و همچنين از الكل و دخانيات نيز بايد حذر كرد.
مبتلايان به زخم اثني عشر ميتوانند اميدوار باشند كه دچار بيماري سرطان معده نخواهند شد . لااقل 70 در صد بيماران مبتلا به سرطان معده ،آنهائي هستند كه معده اي غير فعال و داراي اسيد كمي ميباشند ، يعني درست بعكس معده افراد مبتلا به بيماري زخم اثني عشر .
بطور خلاصه ، گرچه هر وقت ناراحتي در بدن ايجاد ميگردد ، معده را مقصر ميشمارند ، ولي اغلب پزشكان معتقد هستند كه معده عضوي است فوق العاده سرسخت ، قابل اعتماد ، و پر كار ، بطوريكه كمتر موجب ناراحتي بدن ميگردد. فقط در موارديكه شديداً آنرا تحت فشار و آزار قرار دهند ايجاد ناراحتي خواهد كرد .
[*] Chyme
