ادامه از قبل

قلب
عضو شگفت آور و پرجرأت بدن
Henry Morton Robinson

قسمت اول

زياد راجع به قلب خود نگران نباشيد ، همانطور كه خيلي از افراد سالم از زندگي لذت ميبرند ، خوشحال باشيد كه طبيعت يكي از شاهگار هاي ظريف و در عين حال بادوام خود را در درون قفسه سينه شما كار گذاشته است . عضوي كه بردباري شگفت آوري دارد وازقابليت انعظاف و نيروي قابل توجهي برخوردار است . خوشحال باشيد ، و سعي نمائيد كه بنحوه كار آن آشنا شويد. اگر به چگونگي كار قلب وارد شويد ميتوانيد كمك مؤثري براي بهتر كار كردن آن باشيد.
يك گوشي پزشكي را بگيريد و به صداي قلب خود گوش كنيد. در ريتم مداوم - پوم تاك ، پوم تاك – درحاليكه خون از ميان دريچه ها و پيستون ها راه خود را باز ميكند صداي خود زندگي را ميشنويد . قلب از نظر مكانيكي همان تلمبه است – تلمبه فشاريكه خون را وادار ميكند كه با كالاي خود اكسيژن ، غذا و مواد زائد ديگر وارد رگهاي بدن گردد.
قلب موجب ميگردد پنج و نيم ليتر خون در هر دقيقه در تمام بدن شخص متوسط يك دور كامل بزند. در مدت بيست و چهار ساعت قلب بين هفت تا نه هزار ليتر خون دريافت ميكند و اين مقدار خون را دوباره با فشار داخل رگهاي بدن مينمايد . در مدت هفتاد سال زندگي قلب بالغ بر دوهزار و پانصد ميليون بار بدون لحظه اي توقف ميزند .
با توجه باينكه هيچ عضله اي بدون استراحت نميتواند دوام يابد ، قلب نيز كه يك عضله است بين هر پوم تاك استراحت مختصري مينمايد و با اين وجود مقدار استراحت قلب دوبرابر مدت كار كردنش ميباشد.علاوه بر اين قلب سهم بيشتري از خون را نسبت به اعضاي ديگر براي تغذيه خود بكار ميبرد. گرچه قلب فقط يك دويستم وزن بدن وزن دارد يك بيستم خون بدن را براي گردش خون خود لازم دارد .
معمولاً اندازه قلب بميزان مشت بسته شخص ميباشد و در جاي دنجي كه داراي روكش سخت و محافظي بنام غشاء خارجي[1] قلب ميباشد قرار دارد . قلب فقط بوسيله رگهاي بزرگ كه از ته آن منشعب ميشوند در قفسه سينه آويزان ميباشد و بحالت مورب به قسمت چپ بدن متمايل است . قلب از دو قسمت تشكيل شده است ، راست و چپ و اين دو قسمت با ديواره اي غير قابل نفوذ از يكديگر جدا هستند . هر قسمتي حكم تلمبه جداگانه اي دارد . هر كدام از اين دو تلمبه ، بنوبت خود دو محفظه با عمل متقابل دارند : دهليز[2] ، كه خون را از سياهرگها دريافت ميكند ، و بطن[3] ، كه دوباره آنرا با فشار از طريق سرخرگها به بدن باز ميگرداند . عضلات مخصوص قلب بقدري زيركانه روي هم قرار گرفته و درهم تابيده اند كه ميتوانند قلب را فشرده و پيچ و تاب دهند و در هر صداي پوم يا بعبارت ديگر در هر انقباض تلمبه محتويات محفظه داخلش را خارج نمايد .
چه چيزي باعث ضربان قلب ميشود ؟ اين سئوال تقريباً يكهزار و هشتصد سال پيش توسط گالن استاد تشريح مطرح شد ، و تا سال 1890 بدون پاسخ مانده بود تا اينكه محققين باين نتيجه رسيدند كه شايد اين امر بعلت نيروي الكتريكي شيميائي باشد. حدس آنان درست بود . اكنون ما ميدانيم كه يك نوع وسيله زمان بندي الكتريكي بنام راهنما معمولاً هفتاد بار در دقيقه ، يك نكانه الكتريكي كوچكي ايجاد ميكند كه به رشته هاي ماهيچه برخورد نموده موجب انقباض آن ميگردند.
بنابراين قلب يك نوع تلمبه الكترو ماهيچه اي ميباشد كه طي ميليونها سال تكامل يافته تا جريان خون را در دو مدار عمده بر قرار كند . مدار بزرگ سيستمي است كه خون را از محفظه چپ قلب به تمام بافتهاي بدن ميرساند . مدار كوتاه، مدار مستقلي است كه خون را از طرف راست قلب به شش ها ميرساند كه در آنجا متاع گاز كربنيك خود را به شش ها داده و در عوض ماده حياتي يعني اكسيژن را از آن ميگيرد. اين مدار را گردش خون ششي[4] مينامند.
براي اينكه كاملاً عمل قلب را درك كنيد ، بهتر است كه خط سير گردش خون را بدقت دنبال كنيم . خون تيره سياهرگها كه داراي گازكربنيك و مواد زائدي است ،كه در سر راه خود از سياهرگهاي ديگر جمع آوري كرده است، در زمان حالت استراحت دهليز راست درون آن ميريزد . وقتيكه دهليز از خون پر شد دريچه ايكه در كف آن قرار دارد باز ميشود و خون بداخل بطن پائين آن ميريزد. وقتيكه بطن پر شد ، فشار تلمبه آرام آن دريچه را ميبندد و مانند چتر نجات متورم ميشود. همين فشار همزمان موجب ميشود كه يك دسته از دريجه هاي ديگر باز شوند ( اين دريچه ها بشگل هلال ماه ميباشند ) و با فشار خون را از بطن به سرخرگي كه مستقيماً به شش ها ميرود وارد ميسازد . در شبكه ديواره هاي نازك شش ها خون تيره با از دست دادن گاز كربنيك خود و گرفتن اكسيژن عمل تصفيه را انجام ميدهد و با رنگ سرخ روشن به قلب رجعت ميكند . و در اينجاست كه شاهكار گردش خون ششي در مدت كمتر از ده ثانيه باتمام ميرسد .

در اين خلال ، محفظه چپ قلب كه از طرف راست قويتر ميباشد مرحله بعدي را با ريتمي هم آهنگ با مرحله اول ادامه ميدهد . خون در حاليكه اكسيژن از شش ها گرفته است به دهليز چپ وارد ميشود . وقتيكه دهيليز پر شد ، دريچه باز ميشود و بطن شروع به پر شدن ميكند . درمدت كسري از يك ثانيه بطن منقبض ميگردد و محفظه پر ازخون خود را با فشار بداخل آئورت ميريزد . آتورت شريان بزرگي استكه از قسمت تحتاني قلب خارج ميگردد.
زمانيكه فشار آئورت بيش از فشار بطن ميگردد ، دريچه هلالي شكل بسته ميشود . صداي « تاك » كه توسط گوشي شنيده ميشود مربوط به صداي بسته شدن همين دريچه است . از آئورت ، عريض ترين رودخانه زندگي ، سيل خروشان خون تازه به شريانهاي كوچكتر و كوچكتر جاري شده و از آنجا به مويرگها وارد ميشود.و بدين ترتيب اين ماده حياتي به تمام سلولهاي بدن ميرسد.
قلب اين فرايند انقباض و انبساط ، پوم تاك ، پوم تاك را هر روز پس از روزديگر و هر سال پس از سال ديگر ادامه ميدهد، خواه در بيماري ، خواب ، جنگ ، صلح به پهنا و دوام خود زمان با كارآئي كه هيچكدام از اختراعات بشر ياراي برابري با آنرا ندارد و با قدرت و جرأتيكه خارج از درك انسان ميباشد بكار مداوم و خستگي ناپذيرش ادامه ميدهد.
[1] - Pericardium
[2] - Auricle
[3] - Ventricle
[4] - Pulmonary Circulation

Post a Comment