درد ها و گرفتگي عضلات
Dr. Janet Travel
در ميان عادي ترين درد هاي انسان درد هاي عضلاني و گرفتگي آنها مشخص تر ميباشد . دكتر ژانت تراول پزشك مخصوص كاخ سفيد در زمان رياست جمهوري جان كندي فقيد بود . وي اولين زني بود كه اين مقام را كسب كرده بود . دكتر تراول هزاران نفر را كه بعلت درد هاي كمر قادر بحركت نبوده اند از قبيل خود رئيس جمهور مداوا كرده بود . بهمين علت در مورد درد هاي عضلاني با وي مصاحبه اي بعمل آمد تا چگونگي روش خود را در مداواي هزاران دردمند معلوم نمايد .
متن مصاحبه كه داراي نكات جالبي است در زير عيناً نقل ميشود :
سئوال : دكتر تراول ، چه نوع درد هائي بعلت ناراحتي هاي عضلات ايجاد ميشود؟پاسخ : اغلب اين درد ها فقط « گرفتگي » عضلات ميباشند مثلاً انقباض كلي عضلات گردن و پشت كه در بيشتر افراديكه تحت فشار هاي عصبي هستند ايجاد ميگردد. ما به اين گرفتگي هاي عضلات « اسپاسم عضلاني » ميگوئيم .
س : شما يك اسپاسم عضلاني را چگونه تشريح مينمائيد؟
پ : اسپاسم حالت كوتاه شدن عضله اسكلتي است كه مبتلا به آن توانائي آزاد كردن آنرا بطور ارادي از دست ميدهد. معمولاً وقتيكه شما مخواهيد دستتان « استراحت » كند مچ دست را شل ميكنيد و عضلات كشيده ميشوند . كسيكه مبتلا به اسپاسم شده باشد نميتواند اين عمل را انجام دهد .
س: و اين امر موجب درد ميگردد؟پ: بلي ، معمولاً اسپاسم عضلاني توأم با درد است . زمانيكه عضله اي بيشتر از حد فيزيولژيكي خود كوتاه گردد، اين انقباض را بايد « چنگ » شدن ناميد و يسيار دردناك است . علاوه بر آن زمانيكه فقط قسمتي از عضله كوتاه ميگردد ، اختلال صورت ميگيرد و فشار روي رگها و عصب كه در ساختار عضله ميباشد وارد مي آيد ، همين امر موجب درد بسيار شديد ميگردد.
س: گستردگي اسپاسم تا چه حدي است ؟
پ : احتمالاً اين عادي ترين دردي است كه نسل بشر از آن مينالد . اين درد را ما درگردن ، در سردرد هائي كه ناشي از اسپاسم عضلات است ، درد هاي عصبي ناهنجار در چهره احساس ميكنيم .
س: آيا خود فرد ميتواند تشخيص دهد كه دردي كه ميكشد در اثر اختلال عضلاني است ؟
پ: عجيب اين است كه بيمار نميداند كه درد از چه چيزي ناشي شده است .وقتي كه عضله اي در اسپاسم ميباشد احتمالاً راه ورود خون را بروي خود را مسدود ميكند . در اين شرايط درد در مكان ديگري احساس ميشود كه به آن « درد ارجاعي » ميگويند بدين معتي كه درد در جائي احساس ميگردد كه فاصله زيادي با منشاء درد دارد . اين امر در انسداد شريانها يا سكته قلبي بيشتر مصداق دارد . وقتيكه يك قسمت از عضله قلب بعلت اسپاسم شريانها يا انسداد به علت لخته شدن خون مقدار كافي خون به آن نميرسد و موجبات درد ارجاعي فراهم ميگردد. ممكن است درد در بالا و پائين دنده ها يا در گردن ، يا در پشت يا در دست تا نوك انگشتان احساس شود. همينطور اگر كيسه صفرا دجار اسپاسم شود ، ممكن است كه درد ارجاعي را در سرشانه هاي خود احساس نمائيم .
س . شما چگونه منشاء اين درد را رد يابي ميكنيد ؟
پ . هر ماهيچه اي الگوي مخصوص بخود را در درد هاي ارجاعي دارد . زمانيكه شما اطلاعات جامعي از اين نشانگان (مجموع علائمي كه با هم ايجاد ميگردد) داشته باشيد ، ميتوانيد منشاء درد ارجاعي را بيابيد. چندين را ه براي رد يابي منشاء درد ارجاعي وجود دارد : اول ، وقتيكه ماهيجه بكار گرفته يشود نه تنها درد ارجاعي توليد ميشود ، بلكه محدوديت حركت در بند استخوانيكه از آن عبور ميكند نيز توأم ميباشد . ديگر اينكه اگر ماهيچه ايكه منشاء درد باشد با دست مورد معاينه قرار گيرد خود بخود درد ايجاد ميكند .
س. آيا بيماري آرتروز ارتباطي با اسپاسم عضلاني دارد؟پ. آرتروز كه مربوط به بند هاي بين استخوانها است ، معمولاً توأم با اسپاسم عضلاني ميباشد ، ولي اسپاسم در مرحله بعدي منجر به تورم خود بند استخوان ميگردد. بدين معنا كه عضله ايكه دور اين بند قرار دارد سخت ميگردد و بقدري محكم ميشود كه بتواند از بند استخوان مراقبت نمايد . دردي كه در موضع احساس ميگردد ممكن است قسمتي در ارتباط با سرخرگ و قسمتي هم مربوط به عضله باشد ، بنابراين با مداواي عضله ميتوانيد بمقدار قابل ملاحظه اي درد را تسكين دهيد ، ولي بايد در نظر داشته باشيد كه اين عضله نيست كه علت اصلي درد است .
س. راجع به درد شانه و گرفتن پا چه ؟پ. چنگ شدن معمولاً با درد عضلاني توأم است . درد شانه اغلب يك مسئله عضلاني است . وقتيكه عضله دچار اسپاسم ميگردد منطقه درد در عضله نه تنها موجب درد ارجاعي ميگردد بلكه موجب حساسيت ارجاعي نيز ميگردد . بدين طريق در درد شانه كه اصطلاحاً بنام « آرنج تنيس » ناميده ميشود منشاء آن عضلاني است و قسمت خارجي آرنج خيلي در مقابل لمس حساس ميگردد. در اينگونه موارد معمولاً تزريق محلول پروكائين موجب بهبودي آن ميگردد.
س. چه چيزي موجب اسپاسم عضلاني ميكردد؟پ. ممكن است فشار هاي زيادي به عضله وارد گردد . عادي ترين آنها سرما است كه بعد از فعاليت بيش از حد عضله خسته شده را در معرض سرما قرار دهيم . كشيدگي ناگهاني عضله در موقع زمين خوردن يا افتادن از بلندي ممكن است كه موجب انقباض بيش از حد عضله گردد و بقدري اين انقباض شديد باشد كه موجب اسپاسم گردد.
س. آيا خوابيدن در كوران هوا موجب چنگ شدن گردن ميگردد؟پ. اين امر بسيار عادي است . البته ممكن است زماني هم اين اتفاق نيفتد. ولي اگر نوعي از ذخيره مواد غذائي موجود در عضله بعلت ورزش زياد از بين رفته باشد بعد در مرحله سختي عضله بعد از ورزش سرد شدن موجب اسپاسم ميگردد.
س. براي جلوگيري از اين امر شما چه توصيه اي مينمائيد ؟پ. مراقب عضلات خود باشيد و در كوران هوا ننشيند .
س. چگونه بايد از عضلات مراقبت نمود ؟پ. يكي از مهمترين نكات اين است كه بمحض تمام شدن ورزش و يا تحرك زياد ، دوش آب گرم بگيريد و خود را گرم نگهداريد. مقصودم ورزشهائي از قبيل تنيس و گلف يا باغباني ميباشد. ولي ورزش انواع و اشكال مختلف دارد . من به افراديكه مقدار زيادي در روز به تايپ كردن اشتغال دارند توصيه ميكنم كه اگر دستهاي خود را تا سرشانه بمدت سه دقيقه دو بار در روز در آب گرم فرو برند از خيلي از ناراحتي هاي عضلاني خلاص خواهند شد .
س. آيا كم خوابي ميتواند موجب درد عضلاني شود ؟پ. در اثر كم خوابي خستگي ايجاد ميشود ، چون اگر باندازه كافي در شب نخوابيم عضلات نميتوانند استراحت لازم را بنمايند ، بعبارت ديگر فشاري كه كار روزانه بآنها وارد ساخته آنها خسته كرده است . ( وقتيكه ما صحبت از فشار ميكنيم عملاً مقصودمان اين استكه عضلات بطور مداوم كار كرده اند .) از خستگي عضلات حساسيت در مقابل سرما و در نتيجه اشكال در فعاليت هاي عادي بدني ايجاد ميگردد.
س. وقتي شما منشاء اسپاسم عضلاني را مييابيد ، چكار ميكنيد ؟
پ. اول سعي ميكنم كه علت اصلي را از بين ببرم . دوم ، خود عضله را مستقيماً مورد مداوا قرار ميدهم ، و راههاي بسياري براي اين كار وجود دارد . مثلاً ميتوان حوله مرطوب و گرم ، يا ماساژ ، يا تزريق پروكائين ، يا اسپري هاي خنك كننده بكار برده شود و هركدام از راههاي مزبور ممكن است كه مؤثر واقع شوند . بمحض اينكه بطريق گفته شده مداوا شروع شود ملاحظه خواهيد نمود كه نتيجه چقدر عالي خواهد بود .
س. اسپري هاي خنك كننده چيست ؟
پ. يك اسپري خنك كننده عملاً در درجه حرارت اتاق مايع است ، ولي بمحض برخورد با درجه حرارت بدن تبخير ميگردد . من از محلولي استفاده ميكنم كه غير قابل اشتعال و بي خطر است و نسبتاً غير سمي نيز ميباشد . اين اسپري در همه جا يافت ميشود .
س. اسپري خنك كنند ه چه عملي انجام ميدهد ؟پ. عمل آن ضد تحريك است . وسيله اي براي يخ زدن پوست و بيحس كردن آن نيست . روي عضله بكار برده ميشود ، تبخير اسپري كنترل عكس العمل را در عضله تغيير ميدهد .
س. چقدر طول ميكشد كه درد را از بين برد؟پ. هرگز درد را تسكين نميدهد فقط عضله اي كه كشيده شده است بحالت عادي خودش بر ميگردد. بنابراين همراه با بكار بردن اسپري لازم است كه عضله را به آرامي بكشيم اسپري كمك ميكند كه بتوان آن قسمت از بدن كه شما را مي آزارد حركت دهيد مثلاً سر ، يا گردن يا شانه ، يا بازوان را بطريقي كه ميتوانيد آهسته آهسته عضله آنرا از كشش آزاد كنيد .
س. آيا مداواي سريع تأثيري در زودتر خلاص شدن از درد دارد ؟پ . هر قدر درد ادامه يابد لازم ميگردد كه عضلات بيشتر را تحت كنترل قرار دهيم . ممكن است كه درد از يك عضله شروع شود و بعد از مدتي عضله ايكه در مجاورت و بموازات آن قرار دارد كوتاه و سخت گردد تا بار عضله اولي را كمتر كند . مسئله بعدي اين خواهد بود كه شما ناچار ميشويد تمام عضلاتيكه در اطراف آن قرار دارند را به حالت و طول زمان استراحت در آوريد .
س. آيا روش شما ميتواند به آن افراديكه يكي از ديسك هاي كمرشان جابجا شده است كمكي بنمايد ؟
پ. در بيماري ديسك حاد يعني مرحله تورمي صدمه وارده به ديسك (صدمه وارده به غضروف بالشتك و بافت فيبري بين دو مهره ) مداواي اسپاسم عضلاني نتيجه اي نخواهد داد . بعد از اينكه ديسك مزبور مورد معالجه قرار گرفت روش من ممكن است كه كمك شايسته اي در مورد چيزيكه بنام سندرم بعد از عمل ديسك مينامند باشد . بعد از معالجه ديسك وضعيت در ديسك يا در نخاع شوكي ، اشكالي ندارد ولي بيمار باز هم همان درد را در پاها و پشتش احساس ميكند و اين درد كاملاً مربوط به اسپاسم عضلات مربوط به ديسك معالجه شده ميباشد . اين اسپاسم ممكن است كه خيلي خوب به درمان پاسخ دهد.
س. چرا پزشكانيكه مهارت لازم را براي معالجه يك ديسك جابجا شده دارند از معالجه اسپاسمي كه بعد از عمل ديسك بيمار را زجر ميدهد عاجز هستند ؟
پ. پزشكي كه ديسك جابجا شده اي را مورد معالجه قرار ميدهد بايد يك جراح باشد. مداواي بيمار و مراقبت هاي پزشكي بعد از عمل جراحي ديسك يك كار طاقت فرسا و تقريباً طولاني است كه مشمول مسائل پزشكي و مكانيكي ميباشد . دليل ندارد كه جراح وقت خود را صرف اينگونه كار ها نمايد .
س. آيا درد و الم در هنگام پيري يك چيز اجتناب ناپذير است ؟
پ. ابداً ، من معتقد نيستم كه اين امري اجتناب ناپذير باشد . مردم مايل هستند كه درد هاي خود را قبول كرده با آن سازش نمايند . آنها ميگويند « خوب ديگر پير شده ام ، پاهايم ميلنگند دچار رماتيسم شده ام . » ولي من خيلي از افراد را در سنين هتاد و هشتاد سالگي مورد معالجه قرار داده ام بطوريكه توانائي آنرا پيدا كرده اند كه كارهاي روزمره خود را بخوبي انجام دهند ، در حاليكه همين افراد فكر ميكردند از كار افتاده و ناچار هستند تا پايان عمر در كنجي چون مجسمه بنشينند.